Obecna bazylika stoi na wzgórzu, gdzie w XII wieku w niszy wysokiego drzewa umieszczono figurkę Matki Boskiej. Według kronik w 1218 roku ociemniały Jan z Raszewa odzyskuje w tym miejscu wzrok. Po tym zdarzeniu do Wambierzyc zaczęło podróżować wielu pielgrzymów. W 1218 r. w miejscu tym ustawiono kamienny ołtarz a w 1263 r. właściciel Ratna, Ludwik von Pannwitz z Łomnicy ufundował kościół. W kolejnych wiekach wielokrotnie powstawały w tym miejscu sankturia, jak również ulegały ciągłej przebudowie. W latach 1715 -1720 r. powstała nowa budowla, której zasadniczy kształt przetrwał do dziś.
Wnętrze świątyni utrzymane w duchu baroku zdobią malowidła, obrazy i rzeźby, spośród których na szczególną uwagę zasługują dzieła Karola Sebastiana Flackera: ambona, będąca rzeźbiarską kompozycją wyrażającą słowa maryjnego hymnu Magnificat i ołtarz główny mieszczący cudowną figurkę Matki Boskiej.
22 lutego 1936 roku papież Pius XI nadał kościołowi w Wambierzycach tytuł bazyliki mniejszej. Jest to tytuł honorowy, który otrzymują kościoły wyróżniające się wartością zabytkową, albo ze względu na swoje walory liturgiczne bądź duszpasterskie.
Miejscowość, będąc od XII wieku ośrodkiem kultu maryjnego, jest odwiedzana przez liczne pielgrzymki oraz turystów
Bazylika w Wambierzycach, Najświętszej Marii Panny 1, 57-411 Wambierzyce